Jeśli nie akceptujesz siebie

Niskie poczucie własnej wartości, nazywane też niską samooceną, często bywa przez nas brane za przyczynę problemów, z którymi zmagamy się w życiu. Rzeczywiście, kiedy nasza pewność siebie wzrasta, zwiększa się też nasza zdolność do nawiązywania relacji i z tym większą śmiałością prezentujemy światu to, co mamy mu do zaoferowania. To z kolei – jeśli tylko zostaniemy przyjęci – skutkuje wzrostem poczucia satysfakcji.

Jednocześnie to, co nazywamy „niskim poczuciem własnej wartości” jest związane z tym, jak sami siebie postrzegamy, a także jest funkcją relacji jaką mamy ze sobą samymi. Może też być efektem tego, że zupełnie nie mieliśmy okazji siebie poznać, a cała nasza wiedza na nasz własny temat, pochodzi od ludzi, którzy na przestrzeni życia nadawali lub odbierali wartość nam i naszym działaniom, pozwalając sobie na opinie i oceny na nasz temat. Ponieważ byli dla nas ważni, braliśmy ich słowa za fakty i przywykliśmy myśleć o sobie tak, jak mówili o nas nasi rodzice, nauczyciele czy inne znaczące osoby.

Głównym zadaniem psychoterapii jest stworzenie warunków, w których człowiek może zobaczyć i zaakceptować siebie takim jakim jest. Nie chodzi bowiem o to, by nadać sobie wartość, ale o to, by ją poczuć. Dać sobie do niej prawo niezależnie od wyglądu, osiągnięć, historii życia, wykształcenia, wykonywanego zawodu, zdolności czy możliwości.

Jeśli lęk utrudnia Ci funkcjonowanie

Wszyscy się boimy. Czasem zdarza się jednak, że strach czy lęk zaczynają organizować nam codzienność, wpływać na funkcjonowanie, relacje z ludźmi i resztą świata.  Bywa, że utrudniają czerpanie radości z życia, towarzysząc każdej czynności w postaci natrętnych myśli czy uporczywych doznań fizycznych.

„Strach różni się od lęku tym, że obawę budzą konkretne przedmioty, podczas gdy lęk jest uczuciem ogólnej niepewności wobec nieokreślonego zagrożenia”. (M. Seligman, E. Walker, D. Rosenhan, w: Psychopatologia) Strach pomaga nam adekwatnie zareagować, kiedy widzimy zbliżający się z dużą prędkością samochód (uciekamy) lub stajemy przed ogrodzeniem, za którym głośno ujada pies (nie wchodzimy). Jeśli jednak zaczynamy odczuwać lęk na myśl o wyjściu z domu, ponieważ poza nim możemy natknąć się na jakieś auta jeżdżące z dużą prędkością lub jakieś ujadające psy, może to oznaczać, że boimy się nadmiarowo.

Nadmiarowy, dezorganizujący życie lęk może mieć różne przyczyny. Między innymi ich ustalenie, w kontakcie ze specjalistą (psychiatrą lub psychoterapeutą), pomaga dobrać odpowiednią formę terapii.

Niektóre rodzaje tzw. zaburzeń lękowych:

Fobia – czyli nieadekwatny w stosunku do zagrożenia strach. Może dotyczyć praktycznie wszystkiego: zwierząt, przedmiotów (strzykawka, kitel), sytuacji (latanie samolotem), konsekwencji (strach przed udławieniem się, zarażeniem jakąś chorobą), reakcji społecznych.

Lęk paniczny – silnie doświadczany fizycznie (roztrzęsienie, trudności z oddychaniem, zimne dłonie, mroczki przed oczami, zawroty głowy) najczęściej bez wyraźnej przyczyny. Towarzyszy mu uczucie przerażenia. Osoba, która doświadcza panicznego lęku, może mieć wrażenie, że umiera lub wariuje.

Lęk uogólniony – czyli stałe napięcie i obawa, spodziewanie się czegoś groźnego, ale niekonkretnego, nieokreślonego. Taki przewlekły lęk znacznie obniża jakość życia, funkcjonowania i relacji z innymi ludźmi. Powoduje rozdrażnienie, zmęczenie czy nawet wyczerpanie.

Obsesje i kompulsje – czyli uporczywe myśli, których nie można się pozbyć (na przykład o możliwości zarażenia się jakąś chorobą) i sztywne rytuały (na przykład mycie rąk w określony sposób przez określony czas).

Stale odczuwany niepokój – przykre uczucie bania się niepasujące do żadnego z powyższych opisów i jednocześnie na tyle uporczywe, że powoduje odczucie zmagania się, zakłóca czerpanie radości z codzienności lub dokucza w jakikolwiek inny sposób.

Jeśli cierpisz z powodu obniżonego nastroju – depresji

Depresja to stan znacznego i utrzymującego się obniżenia nastroju. Osoby w depresji, opisując swoje samopoczucie, używają takich określeń, jak: smutek, bezradność, zniechęcenie, zawstydzenie, poczucie zgaszenia, załamania, rozpacz, brak energii i motywacji, poczucie winy, lęk, niepokój, stres, przytłoczenie, samotność. Często czują się niepotrzebne i bezużyteczne.

Objawami towarzyszącymi depresji są również utrata apetytu i kłopoty ze snem (problemy z zasypianiem, wybudzanie się, płytki sen).

Chorzy na depresję ograniczają (czasem zupełnie wycofują się) aktywności i relacje społeczne. Potęguje to poczucie osamotnienia czy wręcz bycia opuszczonym. Zdarza się, że nie uznają siebie i swoich problemów za wystarczająco ważne, by sięgnąć po pomoc, której bardzo potrzebują.

Jeśli rozpoznajesz u siebie symptomy depresji lub Twoi bliscy sugerują, że możesz potrzebować pomocy specjalisty, nie lekceważ tego. Rozpoznanie i terapia depresji (najczęściej połączenie psychoterapii i farmakoterapii) skutecznie poprawiają funkcjonowanie i poczucie satysfakcji z życia.

Jeśli się zamartwiasz

Czasem problemy, które są częścią życia, stają się jego treścią. Choć bardzo tego nie chcemy, nasze myśli zdają się uporczywie krążyć wokół spraw do załatwienia, obaw, wyobrażeń złych rzeczy. Nieustająco staramy się rozwiązywać nasze problemy, przewidywać nowe i opracowywać na zapas sposoby zapobieżenia im lub rozwiązania. Nierzadko również rozpamiętujemy minione trudności, aby zapobiec ich powtórzeniu się. To wypełnia nasze życie, na które przestaje starczać nam czasu. Staramy się mieć problemy pod kontrolą, tymczasem koniec końców okazuje się, że to one trzymają nas w garści. Właściwie trzyma nas w niej lęk, który sami wyprodukowaliśmy. Jednocześnie, choć bardzo się staramy, życie i tak nieoczekiwanie przynosi sytuacje, na które nie jesteśmy przygotowani.

Zamartwianie się, które zaczyna wymykać się spod kontroli, jest powodem, by zgłosić się na konsultację psychoterapeutyczną.  Psychoterapia może pomóc wydostać się z pułapki zamartwiania i odzyskać radość życia.

Jeśli cierpisz z powodu choroby afektywnej dwubiegunowej (ChAD)

W ChAD depresja występuje na zmianę z epizodami manii lub hipomanii.

O ile w depresji mamy do czynienia z doświadczaniem trudnych stanów emocjonalnych, opisywanych jako znaczne obniżenie nastroju oraz ze spadkiem energii i motywacji, co hamuje aktywność i powoduje pogrążanie się w poczuciu rozpaczy i beznadziei. To w manii jest dokładnie na odwrót. Charakteryzuje się ona bowiem nieadekwatnym, ciągłym wzrostem nastroju, samooceny czy nawet poczucia wielkości, zmniejszonym odczuwaniem zmęczenia. Powoduje znaczne i nadmierne zaangażowanie w czynności sprawiające przyjemność (np. niepohamowane kupowanie, seks). Stanowi temu towarzyszy znaczne pobudzenie, drażliwość, kłopoty z koncentracją, nadmierna reakcja na bodźce. Objawy te są na tyle silne, że mogą spowodować problemy w funkcjonowaniu zawodowym czy rodzinnym oraz podjęcie brzemiennych w kłopotliwe skutki decyzji. Zachowanie osoby w manii jest odbierane przez otoczenie jako nietypowe, niepokojące. Kontakt z taką osobą może być utrudniony.

Osoba z ChAD powinna pozostawać pod opieką lekarza psychiatry. Psychoterapia w przypadku ChAD jest prowadzona w połączeniu z farmakoterapią.